Wprowadzenie
Emocje towarzyszą nam na każdym kroku – od radości po złość, od ekscytacji po smutek. Dla dzieci ich rozpoznawanie i regulowanie może być wyzwaniem, zwłaszcza gdy stres i napięcie zaczynają dominować nad codziennym funkcjonowaniem.
Właśnie dlatego Trening Umiejętności Społecznych (TUS) w połączeniu ze sztuką – czyli TUS-ART – staje się skutecznym narzędziem w nauce panowania nad emocjami. Poprzez kreatywne działania, takie jak malowanie, rysowanie czy praca z fakturą i kolorem, dzieci uczą się wyrażania swoich uczuć w bezpieczny sposób, rozwijają samoświadomość i odnajdują własne metody radzenia sobie ze stresem.
Czym jest TUS-ART?
TUS-ART to innowacyjne podejście, które łączy Trening Umiejętności Społecznych (TUS) z terapią poprzez sztukę. TUS skupia się na rozwoju kompetencji społecznych i emocjonalnych, ucząc dzieci rozpoznawania, nazywania i rozumienia emocji oraz umiejętności panowania nad nimi. Sztuka natomiast stanowi naturalny kanał ekspresji emocji, umożliwiając dzieciom wyrażanie uczuć w bezpieczny i kreatywny sposób.
Jak TUS-ART uczy radzić sobie z emocjami?
Wyrażanie emocji poprzez sztukę
Dzieci poprzez malowanie, rysowanie czy rzeźbienie mogą zobaczyć i nazwać swoje uczucia. Sztuka pozwala na odreagowanie napięć, pomaga w budowaniu samoświadomości i daje narzędzia do radzenia sobie ze stresem.
Rozwijanie samoświadomości
Praca z kolorem, kształtem i fakturą pomaga dzieciom w wyrażaniu, rozpoznawaniu i oswajaniu uczuć. Techniki takie jak malowanie intuicyjne czy ekspresyjne rysowanie umożliwiają niewerbalne radzenie sobie z napięciem i stresem.
Nauka regulacji emocji
W ramach TUS-ART dzieci uczą się, jak inaczej reagować niż złością i jak oswoić swoje lęki. Ćwiczenia oddechowe, umiejętność rozwiązywania konfliktów i budowanie asertywności pomagają w opanowaniu stresu.
Poszukiwanie rozwiązań
W swoich pracach plastycznych dzieci oddają to, czego się boją lub co je niepokoi, wskazują na źródła frustracji i bezsilności, a następnie szukają rozwiązań.
Skąd wywodzi się TUS?
Trening Umiejętności Społecznych wywodzi się z Treningu Zastępowania Agresji, opracowanego w latach 80. przez amerykańskiego naukowca Arnolda Goldsteina i jego współpracowników. Metoda ta była pierwotnie stosowana do pracy z tzw. trudną młodzieżą i składała się z trzech modułów: treningu umiejętności prospołecznych, treningu kontroli złości i treningu wnioskowania moralnego. Elementy tego podejścia są do dziś obecne w zajęciach TUS.
Rola sztuki w TUS-ART
Sztuka w TUS-ART odgrywa kluczową rolę w regulowaniu emocji. Poprzez działania artystyczne, dzieci mogą w sposób bezpieczny wyrazić swoje uczucia, co prowadzi do zmniejszenia napięcia i stresu. Sztuka stwarza przestrzeń do swobodnej ekspresji, która jest szczególnie ważna dla dzieci mających trudności w werbalnym wyrażaniu emocji. Działania twórcze są pomostem między światem emocji a praktycznymi strategiami ich regulacji.
Efekty zajęć TUS-ART
Uczestnicy zajęć TUS-ART wykazują:
- Spokój
- Większą samodzielność i inicjatywę w nawiązywaniu interakcji społecznych
- Chętniej mówią o swoich potrzebach
- Większą pewność siebie
- Lepsze panowanie nad stresem i kontrolę emocji
- Większą samoświadomość
- Zrozumienie tego, co czują i co się wokół nich dzieje
Pierwszy cykl zajęć TUS-ART w olsztyńskim Domu Rozwoju pokazał, że dzieci w wieku 8-13 lat przeszły przemianę. Dzieci rozmawiały o złości i smutku, oddawały na pracach plastycznych swoje lęki i niepokoje, a następnie szukały rozwiązań. Dzięki otwartości na trudne tematy, dzieci wyszły z zajęć TUS-ART z poszerzoną wiedzą i doświadczeniem na temat ich emocji.
Podsumowanie
TUS-ART to skuteczna metoda wspierania rozwoju emocjonalnego dzieci. Poprzez połączenie treningu umiejętności społecznych ze sztuką, dzieci uczą się rozpoznawać, wyrażać i regulować swoje emocje, a także radzić sobie ze stresem. Kreatywne działania artystyczne stają się narzędziem do budowania samoświadomości i wewnętrznej harmonii, co czyni TUS-ART wyjątkowo wartościowym podejściem w pracy z dziećmi.
Dodatkowe wskazówki dla rodziców i nauczycieli:
- Zachęcaj dzieci do wyrażania emocji w różnorodny sposób.
- Stwórz bezpieczną przestrzeń do rozmów o uczuciach.
- Wspieraj rozwijanie umiejętności rozwiązywania konfliktów.
- Pamiętaj, że każdy ma prawo do przeżywania emocji.
About The Author
Paweł Zbiegień